Κάποια βασικά στοιχεία γιά το Γρεβενιώτικο ιδίωμα.

      Στό Τρίκωμο (Ζάλοβο) παλιά τις περισσότερες λέξεις τις κόβανε στις καταλήξεις και όχι μόνο.Πιστεύω ότι αυτό γινότανε επειδή όλη την ημέρα τρέχανε να προλάβουν τις δουλειές που προέκυπταν και έτσι πάντα βιαζόταν και μιλούσαν γρήγορα για να μη χασομερούν.
     Μιά άλλη εκδοχή  είναι ότι αυτό άρχισε επί τουρκοκρατίας και γινόταν γιά να μη τους καταλαβαίνουν οι Τούρκοι.Βέβαια εδώ σημαντική θα ήταν η βοήθεια από κάποιον ειδικό· πχ. Κάποιος δάσκαλος ή φιλόλογος της περιοχής μας θα μπορούσε να μας διαφωτίσει καλύτερα.
      Τα άρθρα στην ονομαστική του ενικού είναι: Τα αρσενικά  σε ΟΥ. Ο Κώτσιος = Ου Κώτσιους. Ο Μήτσιος = Ου Μήτσιους. Ο Λύκος = Ου Λύκους.Στα θηλυκά παραμένει το Η. Η Γυναίκα = Η Γναίκα. Η Βάσω = Η Βάσου. Στα ουδέτερα είναι σε ΤΟΥ όπως στην γενική. Το Παιδί = Του Πιδί, Το Μήλο = Του Μήλου, Το Δένδρο = Του Δέντρου.
     Στα περισσότερα  γέννους αρσενικού επίθετα και ουσιαστικά με  κατάληξη ΟΣ,στην ονομαστική η κατάληξη μετατρέπεται σε ΟΥΣ. Μπόσικος = Μπόσκους. Λάμπρος = Λάμπρους.  Μπόλικος = Μπόλκους. Εξαιρούνται μόνο αυτά που τονίζονται στην Λήγουσα. Ο Αετός = Ου Αϊτός. Ο Καλός = Ου Καλός. Ο Παλαβός = Ου Παλαβός.
     Στα θηλυκά  δεν αλλάζει εκτός από αυτά που η κατάληξη τους είναι σε Ω και δεν τονίζεται. Η Βασίλω = Η Βασίλου. Η Πανάγιω = Η Πανάϊου.
     Στα ουδέτερα κόβεται  το τελευταίο φωνήεν. Το βαρέλι = Του βαρέλ. Το σπίτι = Του σπίτ. Το μαχαίρι = Του μαχαίρ. Εξαιρούνται μόνο αυτά που τονίζονται στην λήγουσα.Στα υποκοριστικά και κυρίως στα ουδέτερα οι καταλήξεις είναι σε: ΟΥΛ. Το Παιδί = Του Πιδούλ. Το Αρνί = Του Αρνούλ. Το Δαδί = Του Δαδούλ.
     Σε πολλές λέξεις μπαίνει μπροστα το Α. Γρήγορα = Αγλήγουρα. Κόλλησα = Ακόλτσα. Ενώ στις περισσότερες γίνεται σύντμηση. Κουφάθηκα = Κφάθκα. Κουτσαίνω = Κτσαίνου.
     Στις προσωπικές αντωνυμίες το Ε γίνεται Ι. Εγώ = Ιγώ. Εσύ = Ισύ. Εμείς = Ιμείς.Στις κτητικές το Δ γίνεται Θ. Δικός μας = Θκός μας. Δικιά μας = Θκιά μας. Επίσης χάνονται οι καταλήξεις που είναι μπροστά από ρήματα. Τους βάρεσαν = Τς βάρισαν. Τους μάλλωσαν = Τς μάλλουσαν. Την έδειρα = Ν' έδειρα.  Με είπε = Μ' είπι.
     Η κατάληξη τοπικών επιρρημάτων από Ω γίνεται ΟΥ. Πίσω = Πίσου. Κάτω = Κάτου.Το β' πληθυντικό πρόσωπο των ρημάτων που καταλήγει σε Ε γίνεται Ι. Τι κάνετε = Τι κάντι. Θα δουλέψετε = Θα δλέψτι.
    Όταν τα φωνήεντα είναι άτονα στις περισσότερες λέξεις δεν προφέρονται. Ψηλός = Ψλός. Σκυλί = Σκλί. Πολλά επίθετα και κυρίως επώνυμα στην ονομαστική του πληθυντικού στην λήγουσα μετατρέπονται σε Ε. Ο Μπάκακας = Οι Μπακακιέ. Ο Τσακνάκης = Οι Τσακνακιέ.
    Στον Πληθυντικό αριθμό του αορίστου σε ορισμένα ρήματα ο τόνος από την προπαραλήγουσα μετατίθεται στην παραλήγουσα και το Ε γίνεται Ι. Χτυπήσαμε = Χτυπησάμι. Παίξαμε = Επιξάμι.
    Όταν απευθυνόμαστε σε αρσενικό ή ουδέτερο γέννος βάζουμε μπροστά το πρόθεμα Α!ΡΑ;  Α! Ρά Κώτσιου; Α!Ρα Μήτσιου; Α!Ρα Πιδίμ; Α!Ρα κουρίτς; Ενώ για το θηλυκό γέννος χρησιμοποιούμε το πρόθεμα Α! Μα; Α!Μα Βασίλου; Α!Μα Μυγδάλου;
    Και σε όλα τα παραπάνω παρατηρούμε ότι το Ε και το ΑΙ όταν δεν τονίζεται γίνονται Ι. Επίσης το Ο και το Ω πάλι όταν δεν τονίζεται γίνεται ΟΥ. Γρεβενίσιος = Γριβινίσιους. Χάθηκε = Χάθκι. Αυτό  Ετοιμάζεται = Αυτό ιτοιμάζιτι. Νερό σκέτο = Νιρό σκέτου. Θεόδωρος = Θόδουρους. Κάτω = Κάτου. Τάκος = Τάκους.


                                                                                            Ο Ζαλοβίτης.